Nói thêm về cách hiểu một số thành ngữ “phi logic”

TT - Nhân bài Triết lý tiếng Việt trong “thượng cẳng chân, hạ cẳng tay” (Tuổi Trẻ, ngày 14-4), một số bạn đọc đã gửi thư về tòa soạn hỏi về cách giải thích mấy thành ngữ “ngược đời” như: cao chạy xa bay, mẹ tròn con vuông, nhường cơm sẻ áo, mình đồng da sắt, con ông cháu cha, ăn gió nằm sương...

Tôi xin nói vắn tắt cách chỉ ra cái lý những thành ngữ này: nghĩa của chúng được hình thành theo cách biểu trưng từng cặp.

Thành ngữ “cao chạy xa bay” có hai cặp: “chạy, bay” và “cao, xa”. Chạy, bay biểu trưng cho trốn đi. Cái gì càng cao, càng xa thì càng khó thấy, tới lúc sẽ không thấy đâu nữa. Vậy cặp cao, xa biểu trưng cho biệt tăm. Cộng hai nghĩa này lại, chúng ta được: cao chạy xa bay = (chạy, bay) + (cao, xa) = trốn đi biệt tăm.

Xin các bạn lưu ý: không chỉ trốn đi theo cách chạy, bay, trốn chạy bằng taxi hay bằng xe ôm vẫn là cao chạy xa bay, là xa chạy cao bay, cao bay xa chạy.

Thành ngữ “mẹ tròn con vuông” cũng có hai cặp: “mẹ, con” và “tròn, vuông”. Mẹ, con là việc sinh nở. Vuông, tròn là hai hình hoàn hảo. Người Việt làm bánh chưng, bánh giầy theo hai hình này. Vậy cặp tròn, vuông biểu trưng cho sự hoàn hảo. Cộng hai nghĩa này lại, chúng ta được: mẹ tròn con vuông = (mẹ, con) + (tròn, vuông) = việc sinh nở thuận lợi (hoàn hảo).

Cứ vậy, các bạn dễ dàng giải thích được những thành ngữ “nghịch nhĩ” khác.

NGUYỄN ĐỨC DÂN

Nguồn: http://tuoitre.vn/Van-hoa-Giai-tri/374181/noi-them-ve-cach-hieu-mot-so-thanh-ngu-phi-logic.html